Kilka słów o Hornówku

Hornówek jest miejscowością historycznie ściśle związaną z sąsiednim Lipkowem, o którym pierwsze wzmianki pojawiły się w XV w. W 1887 r. dobra lipkowskie kupił Czesław Hornowski, który gospodarował tu do 1897 r. W północnej części dóbr założył osadę, której nazwa pochodzi właśnie od jego nazwiska.

Po parcelacji majątku Czesława Hornowskiego ludzie tu mieszkający, których stać było na zakup ziemi, kupowali po 5 czy 10 ha. Wtedy właśnie w Hornówku powstało około 30 gospodarstw, których mieszkańcy utrzymywali się głównie z hodowli bydła. Przez kolejne pół wieku wieś w zasadzie nie zmieniała swojego charakteru.

Gospodarstwa były położone przy ulicy noszącej dziś imię ks. Wacława Kurowskiego, proboszcza parafii w Lipkowie w latach 1952–1992, do której należał Hornówek (ks. Kurowski spoczywa na lipkowskim cmentarzu). Śladem dawnej odrębności Hornówka i jego związków z Lipkowem jest jego dzisiejszy podział pomiędzy dwie parafie. Kurowskiego i wszystkie ulice na południe od niej (w stronę Lipkowa) oraz ulice na zachód od ul. Lipkowskiej należą do lipkowskiej parafii św. Rocha, a ulice między Kurowskiego a 3 Maja – do parafii św. Franciszka z Asyżu.

W latach 50. w Hornówku powstał niezwykle ważny dla miejscowej ludności zakład produkcyjny chemii gospodarczej Inco. Zatrudnienie znalazło tu kilkadziesiąt osób z okolicy. Dziś zakładu już nie ma, a teren planowany jest pod działki budowlane.

W latach 80. w Hornówku zaczęło przybywać nowych mieszkańców, którzy budowali tu swoje domy. Teren był wtedy jeszcze typowo rolniczy; istniały jedynie gospodarstwa rolne, a zakup działek w większości odbywał się na umowy nieformalne. Gospodarstw rolnych nie można było dzielić, więc gospodarze sprzedawali działki bez aktów notarialnych. To dlatego w późniejszych latach właściciele musieli sankcjonować swoją własność przez zasiedzenie. Zabudowa stopniowo rozwijała się na północ, w stronę ul. 3 Maja. Po II wojnie światowej obszar pomiędzy ul. Kurowskiego i 3 Maja był stopniowo dzielony na działki pod budowę domów. W latach 90. wieś stała się niezwykle atrakcyjnym miejscem do osiedlania się. Gospodarstwa można było przekształcać w działki budowlane, a właściciele chętnie je sprzedawali. Wieś bezpowrotnie straciła swój rolniczy charakter.

Chaotyczna zabudowa dawnych użytków rolnych i brak kompleksowej parcelacji terenu (takiej jak np. w Izabelinie B) doprowadziła do sytuacji, w której brak drogi równoległej do 3 Maja i Kurowskiego, biegnącej pomiędzy tymi ulicami. Jednocześnie usankcjonowane plany miejscowe i istniejąca zabudowa nie dają już szans na realizację takiej wewnętrznej komunikacji na osi wschód–zachód, nawet w formie ciągu pieszo-rowerowego.

Dziś Hornówek jest dosyć jednolitym obszarem zabudowy jednorodzinnej. Mieszka tu 2110 osób. Wieś nie stanowi wyodrębnionego obszaru jak Truskaw czy Sieraków, ale przez ul. 3 Maja graniczy, a właściwie łączy się, z Izabelinem C, tworząc razem z nim i Izabelinem B największy w naszej gminie zabudowany obszar. W granicach Hornówka nie występują obszary leśne poza kilkoma niezabudowanymi działkami.

Główną ulicą „pierwotnego” Hornówka jest ul. ks. Kurowskiego, a dla mieszkających bliżej Izabelina C – równoległa ul. 3 Maja, stanowiąca granicę wsi. Obie te odległe od siebie o prawie kilometr ulice łączy ul. ks. Aleksandra Fedorowicza (pierwszy proboszcz parafii Izabelin) i kilka wąskich uliczek gminnych (Sosnowa, Kwadrat / Leśna / Boiskowa / Miazgowskich, Szkolna, Zielona, Pietkiewicza, Działkowa / Wojska Polskiego). Szerokość i względnie dobry stan nawierzchni ul. Kurowskiego prowokują niektórych kierowców do zbyt szybkiej jazdy, podobnie jak ul. Fedorowicza.

Na terenie Hornówka jest zlokalizowanych wiele ważnych dla gminy obiektów. Szkoła Podstawowa im. płka Stanisława Królickiego mieści się dziś w dwóch lokalizacjach: budynku dla kl. I–III przy ul. Wojska Polskiego 5 („mała szkoła”) oraz budynku dla kl. IV–VIII przy ul. 3 Maja 49 („duża szkoła”) z boiskami i okresowo w zimie lodowiskiem.

Szkoła w Hornówku powstała jeszcze przed II wojną światową, w miejscu, gdzie jest teraz tzw. dom nauczyciela (w budynku przy ul. 3 Maja 49) – dziś własność prywatna, w której mieszczą się mieszkania nauczycieli. W szkole tej pierwszymi nauczycielkami były siostry, Aniela i Janina Miazgowskie. Młodsza, Janina była pierwszą kierowniczką szkoły od jej otwarcia do 1949 r., z wyłączeniem lat okupacji, gdy na terenie Hornówka, Izabelina, Truskawia i Sierakowa prowadziła tajne nauczanie. Nauczycielki spoczywają na izabelińskim cmentarzu, ich imieniem nazwano ulicę przy zachodniej granicy terenu szkolnego.

Na początku lat 70. rozpoczęto budowę nowego budynku szkolnego („duża szkoła”). Prace ukończono w 1975 r.: przeszło 400 uczniów rozpoczęło naukę w nowoczesnej, jak na tamte czasy, placówce. „Mała szkoła” powstała po 2010 r. – gmina Izabelin po sporych staraniach kupiła działkę wraz z budynkami koszarowymi od Agencji Mienia Wojskowego (na działce od lat 50. funkcjonowała jednostka wojskowa). Budynki koszarowe zostały dostosowane na potrzeby oświaty.

Samochody dowożące dzieci do „małej szkoły” przy ul. Wojska Polskiego powodują w jej rejonie poranny korek, a także znacznie przekraczają dopuszczalną prędkość w uliczkach dojazdowych.

Od 2021 r. przy ul. 3 Maja na terenie dawnego przedszkola działa Ryneczek Po Sąsiedzku, miejsce sobotniego handlu i okazyjnych imprez rozrywkowych.

Ulice wokół Ryneczku są w soboty zastawione parkującymi samochodami w stopniu utrudniającym ruch pieszy i kołowy. Na początku 2021 r. uruchomiono posterunek policji przy ul. 3 Maja.
Przy ulicy 3 Maja znajduje się izabelińska parafia pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu, erygowana w 1951 r. Na pierwszego proboszcza parafii powołany został ks. Aleksander Fedorowicz, który stworzył tę parafię od podstaw na prośbę prymasa Stefana Wyszyńskiego. Miejsce na świątynię wybrane zostało ze względu na jego centralne położenie, ze szczególnym uwzględnieniem Truskawia – najstarszej wsi puszczańskiej. Ludzie widzieli w swoim proboszczu nie tylko przewodnika duchowego, lecz także ojca i przyjaciela. Zmarły w opinii świętości ks. Aleksander Fedorowicz, o którego beatyfikację od kilku lat modlą się parafianie, pochowany jest na miejscowym cmentarzu parafialny. Teren na cmentarz ufundował Feliks Widawski, pochowany po lewej stronie przy wejściu głównym.

U zbiegu ulic Kurowskiego i Fedorowicza (obok pętli autobusowej) znajduje się mogiła Jana i Marii Gleszczyńskich oraz ich sześciorga dzieci, rozstrzelanych w sierpniu 1944 przez hitlerowców. Od kilku lat planowane jest w tym miejscu również postawienie tablicy z nazwiskami mieszkańców Hornówka, którzy zginęli w czasie II wojny światowej (zebranych i potwierdzonych przez IPN jest kilkadziesiąt nazwisk). Tablicę sfinansowało sołectwo ze swojego funduszu, jednak do dziś nie została ona ustawiona przy mogile rodziny Gleszczyńskich.

W Hornówku znajdują się dwie kapliczki: jedna przy ul. Kurowskiego (niedaleko Inco) oraz kapliczka przy ul. 3 Maja (przy skrzyżowaniu z ul. Sierakowską, pełni funkcję 3. ołtarza podczas procesji w Boże Ciało). Naprzeciwko urzędu gminy, po drugiej stronie ul 3 Maja, znajdują się tzw. górki, zagospodarowane przez rowerzystów, uprawiających powietrzne akrobacje. Rosną tam dwa okazałe dęby, wokół których kilka lat temu planowano stworzyć gminny Central Park, a obecnie (od roku 2018) odbywają się gminne spotkania z okazji kolejnych rocznic odzyskania niepodległości 11 IX. Obok stoi też imitujący drewnianą rzeźbę łoś (z brązu) łoś – gminna maskotka, dzieło Józefa Wilkonia.

Na stawach we wschodniej części wsi (między Szczerą a Szkolną, w odległości do 100 m od ul. Kurowskiego), które (prócz jednego) zostały zasypane, pobudowano domy, jednak podmokły charakter tych terenów ciągle jest odczuwalny. Osiem stawów, które istniały jeszcze przed rokiem 1990, znajdowały się w następujących miejscach):

  • 2 stawy w okolicy obecnej ul. Banacha – teren kiedyś mocno zalany – obecnie gęsto zabudowany (działki wielkości 1000–1200m2)
  • obecna ul. Polna – początek ulicy od strony Kurowskiego
  • obecna ul. Rolna, obok ul. Polnej (blisko ul. Kurowskiego) – głęboki staw
  • obecna ul. Pietkiewicza od strony południowej, blisko ul. Kurowskiego, staw nie był głęboki, ale rozlewisko miało niemal 1 ha powierzchni; teren po zasypaniu został podzielony na kilkanaście działek
  • staw na ulicy Szkolnej to jedyny staw, który pozostał, duży, dość głęboki (obok mieści się szkółka roślin ozdobnych).
  • staw naprzeciwko ul. Szkolnej u zbiegu ul. Kurowskiego i X Poprzecznej, średniej wielkości, głęboki
  • staw przy ul. Kurowskiego od strony południowej, obecne okolice nr 29. Wzdłuż ul. Kurowskiego na odcinku od lasu do ul. Szkolnej funkcjonowały kiedyś rowy odwadniające, dziś już zasypane.

Po 2010 r. wybudowano odwodnienie w ulicach Działkowej i na tzw. osiedlu (ul. Ogrodowa, Okocimska, Banacha). Część instalacji poprowadzono przez działki prywatne Odwodniono też początek ul. Rolnej i Polnej. Przyłączono odwodnienie do przepompowni przy ul. Kurowskiego i ul. V Poprzecznej. Wykonanie odwodnienia mocno poprawiło stan osuszenia gruntów.

Od 1995 r. liczba mieszkańców Hornówka wzrosła o ponad 160%: z 741 do 1933. Hornówek jest jedyną wsią w naszej gminie, gdzie od czterech lat nie odbywają się pikniki sołeckie. Szukający integracji mieszkańcy odwiedzają pikniki sołeckie w sąsiednich wsiach: Truskawiu i obu Izabelinach.